Đã có rất nhiều du khách, không chỉ là du khách nước ngoài mà cả du khách Việt Nam đều bật cười, thậm chí kinh ngạc khi tại một làng nghề cổ, chuyên sản xuất gốm sứ lại có thể còn chỗ bán hàng của nơi khác, nước khác chứ không nói gì đó là hàng Trung Quốc hay hàng của một nước nào đó.
Việc bày bán hàng Trung Quốc, hàng các nước khác hay là các hàng gốm sứ và rất nhiều chủng loại tương tự các sản phẩm của Bát Tràng mà không cùng chất liệu như thủy tinh, nhựa, xi măng được xem là một cơ chế cởi mở về tự do thương mại tại các làng nghề.
Đây là bộ ấm chén được sản xuất tại cơ sở sản xuất gốm Tùng Anh, Bát Tràng nhưng có hoa văn được mua ở nước ngoài về in nên cô chủ cửa hàng ở đây đã vui vẻ chỉ dẫn để khách có thể hiểu về quy trình làm gốm và cách phân biệt hàng nào là hàng vẽ tay, hàng nào là hàng in. Ví như bộ ấm này hoa văn tươi tắn, trang nhã nhưng sờ tay vào thấy gợn gợn, nổi hẳn lên bề mặt ngoài của ấm
Có thể nói, trong tất cả các mặt hàng gốm sứ Bát Tràng thì hàng ấm chén lại có số lượng hàng ấm chén Trung Quốc lẫn lộn nhiều nhất. Với những cửa hàng tuân thủ đúng quy định của làng nghề là: Bán hàng nước nào, bán hàng nhãn hiệu nào thì phải nói cho rõ để khách hàng tiện thăm quan, lựa chọn mọi việc lại không phải bàn. Còn một số tiểu thương do quá ham lợi lại lấy hàng Trung Quốc về để dán thương hiệu của mình vào thì sao? Du khách có sợ điều này và cách để phân biệt?
Rõ ràng, nếu so về giá cả, những hàng Trung Quốc cao cấp sẽ không đi theo con đường vòng vèo hay làm cách trà trộn vào hàng chợ vì nó có giá khá mắc so với mặt bằng giá cả tại Việt Nam. Còn phần lớn hàng Trung Quốc tràn vào Việt Nam lại là những mặt hàng kém chất lượng hoặc chất lượng thấp để đưa vào các thị trường dễ dãi, đánh vào tư tưởng hám lợi của tiểu thương.
Những bộ ấm chén được các thợ giỏi của Bát Tràng vẽ thủ công luôn có nét mềm mại, uyển chuyển, nét thanh nét đậm trên bề mặt nhẵn mịn. Đây là một bộ ấm chén bọc đồng với kiểu dáng đáng yêu, rất hợp để pha chè xanh, nước vối, chè vằng trong những ngày hè oi nồng
Trong thời điểm hiện tại, các mặt hàng cùng chất lượng thì hàng Trung Quốc có giá thấp hơn hàng Việt Nam do các tác động mạnh từ sự dao động nền kinh tế chung của Trung Quốc. Theo kinh nghiệm của rất nhiều hộ kinh doanh tại Bát Tràng thì hàng Trung Quốc rẻ hơn hàng Bát Tràng tới 30% nên mới sảy ra tình trạng một số tiểu thương ham lợi phải mua hàng Trung Quốc về và dán mác hàng Bát Tràng vào.
Để phân biệt và tránh nhầm lẫn khi mua ấm chén tại Bát Tràng chúng tôi có những gợi ý sau để bạn tham khảo:
Nếu bạn từ xa tới thăm quan làng nghề thì hẳn nhiên tâm lý muốn mua một bộ ấm chén Bát Tràng đích danh và đúng “chất”- chúng tôi đã đưa ra những gợi ý cho bạn trong bài viết: “Ấm chén Bát Tràng: Mua ở đâu để có chất lượng tốt”- còn nếu bạn đến Bát Tràng lại nảy ra ý định chọn một bộ ấm chén Trung Quốc thì bạn hãy cứ hỏi thẳng các gian hàng và dĩ nhiên người ta không ngần ngại để tư vấn và trao đổi giá cả, lúc đó bạn có thể trả giá rẻ hơn so với giá họ niêm yết. Điều này không phải là vấn đề vì khi đã trao đổi thẳng thắn một vấn đề chẳng cần úp mở thì chỉ cần thuận mua vừa bán.
Rất nhiều du khách tới Bát Tràng đã chọn cách để yên tâm nhất là vào thẳng nhà các nghệ nhân chuyên về ấm chén hoặc các lò gốm nổi tiếng chuyên sản xuất mặt hàng này. Một cách khác là để chọn được một bộ ấm chén đúng "chất" Bát Tràng họ cũng tìm hiểu rất kỹ qua các trang giới thiệu hay bán sản phẩm Bát Tràng trước khi đến đây
Nếu bạn vẫn phân vân thì có một vài đặc điểm nổi bật để phân biệt giữa ấm chén Bát Tràng và ấm chén Trung Quốc như sau: Hàng Trung Quốc bao giờ cũng nhẹ tay, cảm giác mỏng và không chắc chắn như hàng Bát Tràng. So về mẫu mã hoa văn bề ngoài thì ấm chén Bát Tràng có đặc trưng riêng là dù màu sắc nào cũng có gam trầm do phải nung qua nhiệt độ cao, vẽ và phủ men nên bề mặt nhẵn và nom có vẻ đơn giản. Những mặt hàng này bền màu với thời gian, không lo bong tróc.
Còn hàng ấm chén Trung Quốc mẫu mã phong phú và bắt mắt, giá cả lại rẻ hơn, màu sắc tươi, rực rỡ do được in hoặc "hấp" các mẫu mã sẵn có lên sản phẩm rồi xuất ra thị trường. Với những bộ ấm chén hàng chợ được một số tiểu thương hám lợi mua về, thường là những bộ ấm chén trơn, trắng, họ cũng phải mua logo, các mẫu mã làm sẵn và tự dán, "hấp" các mẫu mã này lên sản phẩm qua nhiệt độ nhẹ cho hoa văn bám vào bề ngoài cần trang trí. Do đó các họa tiết hoa văn này bao giờ cũng rất đẹp lúc ban đầu, tươi mới, đẹp đều, màu sắc rực rỡ, bắt mắt, và khi dùng một thời gian, qua việc rửa bằng nước rửa chén bát, nước nóng hay cho vào lò vi sóng những hoa văn này sẽ bị bong, tróc và trầy sước. Khi mua, bạn sờ tay vào các hoa văn này sẽ thấy lợn gợn, không nhẵn mịn.
Một bộ ấm chén đầy đủ của Bát Tràng bao gồm các phụ kiện đi kèm như khay đựng, gạt tàn, lọ đựng trà, ống tăm và được thiết kế đồng bộ, màu sắc, hoa văn mang nét văn hóa dân tộc đậm đà
Giá của những bộ ấm chén bình dân nhất tại Bát Tràng khoảng trên dưới 100 ngàn đồng, loại đắt hơn chút tầm trên dưới 150, từ 200 ngàn đồng trở lên đã có những mẫu hàng đẹp mang phong cách riêng của Bát Tràng. Những bộ ấm chén hàng chợ Trung Quốc trà trộn vào sẽ rơi ở mức giá này và theo mách bảo của bà con kinh doanh ở đây thì hàng giả là những hàng trơn trắng được mua về in logo, họa tiết hoa văn vào chứ những mặt hàng từ 300 ngàn đồng trở lên thì không còn lo về hàng giả bởi những mặt hàng này chỉ nhìn bề ngoài đã thấy có sự khác biệt, mang đậm phong cách Bát Tràng: như các nét vẽ hoa văn tinh tế, họa tiết là cảnh sắc, văn hóa đặc trưng Việt Nam; một số tích xưa của nước bạn được đưa vào cũng được vẽ sắc nét, nét thanh nét đậm, màu sắc thuần chất trên màu men đặc trưng của làng. Các hoa văn vẽ trên ấm sứ trắng phong phú, với hoa văn hiện đại, dù được in bằng khuôn để lấy nét rồi vẽ màu do các nghệ nhân hoặc thợ giỏi pha và vẽ lên ấm cũng vẫn đẹp, mịn màng và độc đáo.
Đến với làng nghề Bát Tràng bạn còn được chiêm ngưỡng những bộ ấm chén cao cấp được thực hiện kỳ công như một tác phẩm nghệ thuật đặc biệt. Mức giá các bộ ấm chén này cũng phong phú, từ 500k tới 3 triệu đồng. Có những bộ bao gồm cả các phụ kiện đồng bộ đi kèm như: lọ tăm, lọ trà, bộ lọc trà...
Chúc các bạn lựa chọn được bộ ấm chén Bát Tràng yêu thích và hài lòng khi tới với làng gốm sứ Bát Tràng.
• Thục Nhi